Ursula, 43 jaar oud en moeder van Nicolas, heeft sinds enkele jaren diabetes, maar kan haar insulinebehandeling en de nodige bloedanalyses niet langer betalen. Sergio is 35 jaar oud en vader van twee kinderen. Hij moet geopereerd worden aan een discushernia om een verlamming van zijn been te vermijden. Nadia is 13 jaar oud en heeft geperforeerde trommelvliezen waardoor ze belangrijke gehoorstoornissen vertoont. Ze kan opnieuw normaal horen indien een hersteloperatie wordt uitgevoerd. Deze gezinnen zijn zonder wettig verblijf en hebben medische zorg nodig, maar omdat ze op het grondgebied van Stad Brussel wonen, hebben ze geen toegang tot de medische eerstelijnszorg.

Nochtans heeft België dit soort situaties willen vermijden door een zorgsyteem uit te bouwen dat bijna elke zieke de mogelijkheid geeft hulp te zoeken. Het Koninklijk Besluit van 12 december 1996 bepaalt namelijk dat personen zonder wettig verblijf recht hebben op medische zorgen via de "dringende medische hulp" (DMH). De OCMW’s financieren die hulp, terwijl de federale overheid instaat voor de aangegane kosten.

Toch verklaart het OCMW van Stad Brussel zich al drie jaar onbevoegd voor de hulp aan gezinnen met minderjarige kinderen zonder wettig verblijf. Daarbij baseert zij zich op het Koninklijk Besluit van 24 juni 2004, dat deze gezinnen de mogelijkheid geeft opvang te vragen in een opvangcentrum. Het OCMW verwijst gezinnen die medische hulp vragen stelselmatig door naar Fedasil, of het gezin opvang wenst of niet.

Hoewel het OCMW van Brussel veel aanvragen voor DMH van mensen zonder wettig verblijf beheert, is hun beleid tegenover gezinnen zonder wettig verblijf illegaal. Het OCMW werd dan ook al meermaals veroordeeld tot het verlenen van dringende medische hulp aan deze gezinnen. Fedasil betwist dan ook terecht haar bevoegdheid voor het verlenen van dringende medische hulp.

Volgens de Vereniging van de Stad en de Gemeenten van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest (VSGB), die onder meer de belangen van de OCMW's verdedigt, "[spreekt] het (…) voor zich (…) dat kinderen die illegaal verblijven en de gezinsleden die niet opgevangen wensen te worden in de federale centra in het kader van [de] materiële hulp, steeds het recht behouden op de dringende medische hulp (…)".

Toch weigert het OCMW van Stad Brussel aanvragen van gezinnen te registreren. Daarbovenop past het OCMW de beslissingen van de Arbeidsrechtbank niet toe, zelfs indien ze bindend zijn, en gaat in steevast beroep. Toch betwist het OCMW het belang voor de volksgezondheid van toegang tot medische hulp voor deze gezinnen niet. Op initiatief van het OCMW bestond er tussen eind 2012 en juni 2013 een onduidelijk en stilzwijgend akkoord met Fedasil waardoor de gezinnen een schijnbare toegang tot hun recht hadden. Sindsdien is het akkoord stopgezet.

Hoewel de Belgische Staat dus toegang tot medische zorgen voorziet voor gezinnen zonder wettig verblijf, geldt dit niet in Stad Brussel. Deze vaststelling is des te onrustwekkend omdat het om een bewust en georganiseerd beleid gaat, waarbij het maatschappelijk werk door de structuur zelf verhinderd wordt (intern bevel de wet naast zich neer te leggen, discriminatie van een zeer kwetsbare groep). Op het werkveld is de toestand onhoudbaar geworden. Verschillende families zonder wettig verblijf in Stad Brussel hebben vandaag de dag geen toegang meer tot medische zorgen.

De situatie van de enkele gezinnen die nog steeds eerstelijnszorg raadplegen is tragisch: we zien diabetespatiënten die geen insuline meer kunnen betalen, hartlijders die hun behandeling stopzetten, kinderen zonder toegang tot basiszorg (antikoorts middelen, antibiotica, enz.) en getraumatiseerde mensen die geen toegang hebben tot psychiatrische hulp. Deze situatie is onaanvaardbaar, onwettig en onverantwoord.

Deze gezinnen worden gedwongen de eerstelijnsgezondheidszorg te vermijden doordat ze steeds heen en weer geslingerd worden tussen instellingen en van het ene onbegrijpelijke systeem naar het andere. Dit terwijl eerstelijnshulp goedkoper is voor de samenleving dan hulpverlening in een ziekenhuis. Om deze gezinnen toch te verzorgen zien gezondheidswerkers en sociale actoren zich verplicht het zorgsysteem te vervangen en extra taken op zich te nemen die buiten hun bevoegdheden vallen. Daardoor wordt een normale medische opvolging zeer ingewikkeld.

Na drie jaar van discriminerende maatregelen tegenover gezinnen zonder wettig verblijf op het grondgebied van Stad Brussel, lijkt deze situatie ons niet zozeer een bevoegdheidsprobleem dan wel een uiting van politieke spanningen. Onze tussenkomsten bij de bevoegde instanties zijn tot op heden dode letter gebleven. Wij vragen daarom vandaag aan de voorzitter van het OCMW en aan de Staatssecretaris voor Maatschappelijke Integratie de dringende medische hulp voor de gezinnen zonder wettig verblijf op het grondgebied van Stad Brussel onmiddellijk in ere te herstellen, zoals voorzien door de wet en zoals het ook gebeurt in de rest van het land.

De organisaties die deze oproep ondersteunen zijn:

    Ente'Aide des Marolles
    Centre de Santé du Miroir
    Maison Médicale du Béguinage
    Maison Médicale Enseignement
    Maison Médicale Cité Santé
    Médecine pour le Peuple Molenbeek
    Médecine pour le Peuple Schaerbeek
    Maison Médicale Le 35
    Maison Médicale de la Senne
    Maison Médicale des Marolles
    Maison Médicale des Riches Claires
    Maison Médicale Santé Plurielle
    Maison Médicale du Maelbeek
    WGC MediKuregem
    Fédération des maisons médicales et des collectifs de santé francophones
    Vereniging van Wijkgezondheidscentra
    Fédération des Associations de Médecins Généralistes de Bruxelles
    Associations des Médecins Généralistes de Bruxelles Centre
    Brusselse Huisartsen Kring
    Medimmigrant
    Plate-forme Mineurs en exil /Platform Kinderen op de vlucht
    Association pour le Droit des Etrangers
    Ligue des Droits de l’Homme
    Caritas International
    Begijnhofparochie 1000 Brussel
    Integratiecentrum Foyer
    Pigment VZW
    Fédération des Services Sociaux
    Comité de Vigilance en Travail Social
    Vie féminine
    Fédération Laïque de Centres de Planning Familial
    Samenlevingsopbouw Brussel (Meeting)
    Infirmiers de rue
    Guy Tordeur, Secrétaire fédéral de la CSC Bruxelles-Hal-Vilvorde
    JES vzw
    VOEM vzw Brussel
    Brussels Plateform Armoede
    Oxfam-Solidarité