Op 20 mei organiseerde GVHV Deurne een feest voor Angel Weetjens, huisarts-acupuncturist in Deurne. Na 40 jaar gewerkt te hebben voor Geneeskunde voor het Volk, gaat Angel binnenkort genieten van een welverdiend pensioen. Nadat vrienden, collega's, kameraden, ... van Angel haar drie uur lang in de bloemetjes hadden gezet, gaf Angel op het einde nog haar eigen verhaal: "Waarom ik Geneeskunde voor het Volk zo dankbaar ben":

Een paar maand geleden zat ik met een paar goede vrienden op een bankje aan de Schelde te mijmeren over 'het' leven. Pensioen in zicht ... weet je wel. Voor mij was het algauw klaar: Wat een geluk dat ik Geneeskunde voor het Volk en de PVDA heb leren kennen! Wat een geluk dat die praktijk in Hoboken bestond toen ik afstudeerde! Wat voor dokter zou ik geworden zijn zonder?

Het is allemaal begonnen in 1976 met een huisartsenstage in de jonge praktijk van Geneeskunde voor het Volk in Hoboken. We kwamen met twee: Erik Vanobbergen en ik. We waren laatste jaars studenten en wilde onze laatste maand verplichte stage liever in Hoboken doen bij Kris Merckx en Co dan bij een uitgebluste huisarts in een klein dorpje. Nochtans werd die keuze ons niet in dank afgenomen door de KUL: toen op de diploma uitreiking,- een chique bedoening met proffen en fiere ouders - de namen van de vers gediplomeerden werden afgeroepen, waren de namen van Erik en mij er niet bij. Geneeskunde voor het Volk werd door de KUL niet erkend als stageplaats.

En meteen kreeg ik hierdoor mijn eerste les. Want Erik en ik hoefden die dag in juni 1976 niet alleen naar die diploma uitreiking te gaan. 2 bussen vol patiënten uit Hoboken zakten mee af naar Leuven. Zij lieten ons niet in de steek en zeker hun jonge praktijk niet door het slijk halen. Kris Merckx en zijn collega's hadden een totaal nieuwe vorm van huisarts geneeskunde ontwikkeld: de dokter als kameraad. Geen witte jassen, de dokter bij de voornaam, werken in groep, voorlichtingspamfletten en muurkranten in de wachtzaal, geen remgeld, samen tegen het lood van de metallurgie, en een actieve actievoerende groep patiënten ... ja, Geneeskunde voor het Volk. Toen nogal sloganesk samengevat als: "Het kapitalisme maakt ziek en gezondheidszorg is ziek van het kapitalisme."

Maar in Hoboken hadden ze die slogan toen al omgezet in de praktijk. De dokters hadden de loodvergiftiging door de Metallurgie in kaart gebracht, hun patiënten onderzocht en behandeld en samen met hen de Metallurgiebazen tot serieuze saneringen gedwongen. Ze hadden zich er niet laten vangen door de Orde der Geneesheren in hun aanval op het systeem van terugbetalingstarieven. Voor Geneeskunde voor het Volk moest gezondheidszorg gratis zijn, want we betalen toch al maandelijks via afhoudingen op ons loon.

Mijn besluit stond toen vast: Ik wilde ook 'kant kiezen' en een dokter voor het volk worden.

En gelukkig werden we daarin geholpen. Het werd ons geleerd 'dat kant kiezen'. We kregen de raad ons eerst een tijdje onder te dompelen in het arbeidersmilieu en als arbeidster in een fabriek te gaan werken. Ik werd aangenomen op Oleofina bij Zelzate, waar ik in de toekomst zou meewerken om een nieuwe dokterspraktijk op te bouwen. Maar eerst in de fabriek dus. Oleofina was een olieraffinaderij, met ook een voedingsafdeling, waar de vrouwen toen al met weekcontracten werkten. Elke vrijdagnamiddag kwam de ploegbaas zeggen welke vrouwen de volgende maandag mochten terug komen ... en dat was niet iedereen. Gevolg: grote concurrentie onder de vrouwen, de beste moeten zijn, want iedereen had die job nodig.

Onze job was het inpakken van frituurvet, 4 pakjes wikkelen in papier en dan die 4 pakjes in een kartonnen doosje stoppen dat je ook eerst zelf moest vouwen ... en dat aan de lopende band. Eerlijk, ik kon dat niet volgen en de pakjes stapelden zich die eerste weken regelmatig op naast mij op de grond en dus moest de band wat trager gezet, maar dat betekende dat ook mijn collega's aan diezelfde band geen goede beurt maakten bij de baas. En iedereen wilde toch een contract voor de volgende maandag. En door het oorverdovende lawaai van de machines, verstond ik nog minder van het Zelzaats dialect van mijn collega's inpaksters.

Neen, erg populair was deze vermomde dame niet. Het waren ook letterlijk donkere maanden. Het was oktober en ik moest de deur uit iets voor 7 's morgens ... in het donker dus. Gelukkig kon ik rekenen op een goede buurvrouw die ook in de fabriek werkte en wiens man ons naar het werk voerde, dan 8 à 9 uren in slechte met neon verlichte fabriekshallen en als je buiten kwam was het ook al weer donker. Maanden geen echt daglicht gezien. Hoe is dit geëindigd? Na 4 maanden moest ik bij de personeelschef komen. Bleek dat ze ontdekt hadden dat 'mijn kwalificatie niet overeen kwam met de vereiste kwalificatie in de fabriek' ... hun woorden. De week voordien was er een algemene staking geweest tegen een besparingsmaatregel van de toenmalige regering en ik had me gepermitteerd mee piket te staan aan de fabriekspoorten. BOB diensten hadden me opgemerkt en me verklikt bij de bazen.

Wederom gesterkt in mijn keuze en 'mijn kant' heb ik dan mijn 'ware' kwalificatie opgenomen en ben dokter geworden, eerst korte tijd in Zelzate, dan in opvolging van Ludo Fonteyne in Hoboken die naar China vertrok om acupunctuur te gaan studeren.

Die eerste jaren in Hoboken heb ik veel mogen leren. Geen dikke universiteitscursussen deze keer, maar een leerschool in de praktijk. En nooit stond je er alleen voor. In die tijd bestond er nog geen 2-jarige HAIO-opleiding zoals nu, waar jonge huisartsen beginnen te werken onder begeleiding van een opgeleide stagemeester huisarts, zoals ook nu veel jonge dokters bij ons hier in Deurne komen werken. Niet zo in de jaren 70. Wij waren na onze 7-jarige hoofdzakelijk theoretische en ziekenhuisopleiding zogezegd klaar voor de praktijk. Vaak heb ik mijn vrienden van de unief beklaagd die, zoals in die tijd normaal was een solopraktijk begonnen.

In Hoboken kwam ik terecht in een team, niet echt met veel oudere collega's, maar wel collega's die ook kant gekozen hadden en waarmee we samen onze weg in de huisartsgeneeskunde uitstippelden. Een weg waarin niet de dokter centraal staat, maar evenwaardig met de patiënt en waar ik evenveel leerde van een gedreven onthaal en labomedewerkster. We deelden allen hetzelfde lot, leefden allen aan hetzelfde bescheiden arbeidersloon ... wat eerlijk gezegd niet altijd gemakkelijk was, maar wel hielp om allen aan dezelfde kant te staan. En ik herneem hier graag een gevleugelde zin van Dirk Van Duppen: Als je niet leeft zoals je denkt, denk je snel zoals je leeft.

Die opstelling verzekerde ons ook van de blijvende steun van onze patiënten, een steun die we al snel nodig bleken te hebben toen de Orde der Geneesheren dreigde met een meubelbeslag . Wij weigerden nl., tot op de dag van vandaag trouwens, nog langer lidgeld te betalen aan die (H)orde, die begin de jaren 80 een corporatistische doktersstaking steunde. De Orde had 'haar' kant gekozen, maar wij de onze. Toen mocht ik ervaren hoe patiënten de weinig toch waardevolle spulletjes die ik bezat bij hen thuis veilig voor mij bewaarden en zelfs enkele dagen mijn woonst bewaakten tot het grootste gevaar geweken was.

Ik had in die tijd nog een andere belangrijke leerschool. Ik werd ingedeeld bij de arbeiderswerking van Amada, later PVDA in de werking rond den Bell, het toenmalige telefoniebedrijf. En lucky me, mijn leermeester werkte in het bedrijf zelf. Wekelijks, of toch bijna, om 10 voor zeven aan de fabriekspoort staan om het weekblad van de PVDA te verkopen of een pamflet uit de delen. Maar om een goed pamflet te schrijven moet je weten waar de mensen mee bezig zijn, wat hun verzuchtingen zijn, welk hun werkomstandigheden zijn, hoe sterk de vakbond staat. En dus moet je luisteren naar de mensen en werd ik dus op pad gestuurd om bij de mensen thuis op enquête te gaan. Ik heb daar heel veel van geleerd, geleerd hoe werkmensen leven, denken, zich organiseren ... allemaal zaken die we nodig hebben om de doelstellingen van Geneeskunde voor het Volk mee te helpen verwezenlijken.

Geneeskunde voor het Volk leert je ook verder te kijken dan het kleine België. De wereld begrijpen om hem te veranderen. En zo mocht ook ik, samen met Lieve Dehaes uit Herstal in 1983 op acupunctuurstage in China. Toegegeven, toen was het mij vooral om China te doen, acupunctuur was bijzaak (is later wel goedgekomen hoor). China opende zich toen naar de buitenwereld als een continent dat opstond uit de feodaliteit, en de daarbij gepaard gaande onderdrukking van het volk veranderde in mobilisatie van de bevolking voor gelijkheid en vooruitgang. Daar 3 maanden gaan werken en studeren zorgde voor een begeestering om ook hier dat doel te bereiken.

In 1991 mocht ik de keerzijde van de medaille ervaren op de Filipijnen. Geneeskunde voor de Derde Wereld (G3W) organiseerde een 'inleefreis' en samen met 2 jonge verpleegsters mocht ik er 2 maanden naar toe. Daar overnachten in een hutje op de vuilnishopen van Manilla, daar een staking van jonge vrouwen bezoeken die ijveren voor een loon dat meer is dan de prijs van 3 rijstmaaltijden per dag, terwijl de Nike sportschoenen die zij daar maken ook voor mij hier te duur zijn om te kopen. Die reis blijft verankert in mijn leven. En ik ben blijven reizen ... privé of georganiseerd, maar waar het kan op zoek naar een sociale inslag. Bulgarije, Rusland, Cuba, Benin, Palestina. Bij het zien van de vele vluchtelingen nu en de haat die sommigen ons tegen hen willen aanleren, kom ik in opstand en heb ik mijn kant gekozen!

Mijn mooiste tijd bij Geneeskunde voor het Volk zijn de jaren dat we ons praktijkhuis verbouwd hebben. Van 2 oude huizen, een bakkerij en een hoedenwinkel een modern functioneel multidisciplinair huis maken. En we hebben dat toen zelf gedaan! We ... dat zijn heel veel mensen hier nu aanwezig en we hebben er jaren over gedaan. Elk weekend met een ploeg vrijwilligers, afbreken, opbouwen, opruimen ... samen nadenken en plannen maken, een nieuw dak leggen, vloeren, bezetten, schilderen, ... We hebben het allemaal gedaan. Geneeskunde voor het Volk kreeg daardoor een materiële, heel tastbare invulling. En dat heb je al eens nodig, want eerlijk in onze moeilijke wereld, waar sociale verworvenheden dagelijks worden afgebroken, zie je niet altijd grote resultaten van je noeste arbeid. Maar dit huis, met de rode gevel, staat er! En enkele jaren geleden hebben we het nog eens overgedaan, toen wel met een aannemer en architecte, maar ook weer met een hele ploeg daarrond.

Ik kreeg in dat nieuwe huis een deel van het eerste verdiep voor de acupunctuurafdeling. Ik heb dat werk tot op de dag van vandaag heel graag gedaan! Door de jaren heen heb ik heel veel mensen gezien, vaak met chronische pijn, wiens leven overmand werd door die pijn. Mensen met pijnlijke rug, overbelaste pezen en spieren, mensen met hoofdpijn enz. Geneeskunde voor het Volk heeft me verder doen kijken dan deze klachten. De werkomstandigheden van de mensen, hun zorgen, hun stress, ... en dan samen zoeken hoe we weer zelf de baas worden over ons lichaam ipv van ons over te geven aan de klachten. Ons ook niet overgeven aan de magie van de acupunctuurnaalden of aan de Yin en de Yang of de magische handen van de acupuncturiste. En daar ook geen waanzinnige prijs voor laten betalen. Ook hier "de dokter als kameraad", samen de weg gaan, samen oplossingen zoeken.

En ja, jammer, er zal geen opvolging zijn. Het acupuncuurverhaal stopt hier. Maar niet zo Geneeskunde voor het Volk Deurne. Ik ben zo blij met de nieuwe jonge ploeg die klaar staat, die ook "kant" gekozen heeft. Want de tijden veranderen snel. Ook in Deurne hebben steeds meer mensen last van de besparingswoede van deze regering en steeds meer mensen willen patiënt worden bij onze forfaitpraktijk, waar zij zonder geld naar de huisarts kunnen. De jonge dokters die bij ons aansluiten hebben we dan ook heel hard nodig bij de uitbouw van onze huisartsenafdeling.

En niet alleen dokters. Sinds enkele jaren hebben we, naast een diëtiste, ook verpleegkundigen die samen zorgen delen en overnemen en sinds februari ook een psycholoog. En dat allemaal gedragen door een enthousiaste ploeg aan onthaal, onderhoud, managment en administratie. Het zijn dergelijke multidisciplinaire praktijken die we nodig hebben om onze patiënten dagdagelijks te verzorgen, maar ook om hen te mobiliseren voor een betere gezondheidszorg in een betere wereld. Ik ben dan ook zeer dankbaar dat zij zeer snel de acupunctuurkotjes zullen innemen.

Wat ik hier allemaal verteld heb, herkennen jullie. Zoveel van jullie hebben mij op die weg geholpen, me zetjes gegeven, me "kant" helpen kiezen. Ik ben ieder van jullie daar zeer dankbaar voor.

Een paar mensen wil ik extra danken ... dat zijn mijn twee kinderen Sara en Toon. Ik heb hen meegenomen op die weg, of ze wilden of niet. Ik heb hen overgelaten aan de zorg van anderen toen ik naar China en de Filipijnen ging, zij moesten al vroeg hun mannetje staan toen hun papa en ik uit elkaar gingen, ik heb hen in kleren van de Wibra en de Zeeman gestoken. Het zal allemaal niet altijd even gemakkelijk geweest zijn, maar ze staan hier. En de band tussen ons heb ik altijd als heel stevig ervaren.

We hebben veel gepraat. Als we samen naar het kinderjournaal keken vroeg Toon: mama is dat goed of niet. We hebben uren Mundopoly gespeeld, een wereldspel van Oxfam, waar je als speler een arme boer in Latijns-Amerika speelt. Toon was niet benauwd om als student architect de K-waarde (co-ëfficient voor isolatie of zoiets) van de sociale woning van zijn vader te bepalen, daar waar zijn medestudenten afkwamen met grote plannen van de grote woningen van hun ouders. Sara was al gauw heel actief in de studentenwerking van de PVDA en zij vond een goed lief op een solidariteitsreis van Comac in Joegoslavië. Intussen zijn ze niet langer met twee, maar gaven ze me ook twee schone schoonkinderen, Denis en Liske, en zes prachtige kleinkinderen, Rino, Louanne, Baran, Renee, Trice en Yanne-Marie. En weet je: we spelen weer, met de grootsten althans: Mundopoly.

Dit discour is veel langer geworden dan ik had gepland ... maar het gaat dan ook over 40 jaar.

Ik wil nog eindigen met een gedicht, van Berthold Brecht. Ik heb het leren kennen op een avonduitzending van Winteruur waar Charles Ducal het gebracht heeft. Het geeft heel goed weer wat de essentie van ons werk bij Geneeskunde voor het Volk betekent: niet stoppen bij de dagelijkse noden van de mensen maar van daaruit verder werken aan een betere wereld.

Rustplaats voor de nacht

Ik hoor dat in New York
Op de hoek van de 26ste straat en Broadway
In de wintermaanden elke avond een man staat
Die de zich daar verzamelende daklozen
Door het te vragen aan de voorbijgangers,
Een rustplaats voor de nacht bezorgt.
De wereld wordt daardoor niet anders
De verhoudingen tussen de mensen verbeteren niet
Het tijdperk van de uitbuiting wordt daardoor niet verkort

Maar ...
Enkele mannen hebben een rustplaats voor de nacht
De wind wordt een nachtlang van hen afgehouden
De sneeuw die hen was toebedacht, valt op de straat.
Leg het boek dat U leest niet neer mens.
Enkele mannen hebben een rustplaats voor de nacht.
De wind wordt een nachtlang van hen afgehouden.
De sneeuw die hen was toebedacht, valt op straat.

Maar...
De wereld wordt daardoor niet anders
De verhoudingen tussen de mensen verbeteren daardoor niet.
Het tijdperk van de uitbuiting wordt daardoor niet verkort.

Berthold Brecht